مقدمه
در سال‌های اخیر، نام «تب دِنگی» بیش از هر زمان دیگری به گوش می‌رسد؛ بیماری‌ای ویروسی که تا چند سال پیش، تصور می‌شد فقط مختص نواحی استوایی و آسیای جنوب‌شرقی است. اما حالا با سفرهای بین‌المللی، تغییرات اقلیمی و گسترش پشه Aedes در نقاط مختلف دنیا، این بیماری به مناطق جدیدی از جمله ایران هم رسیده است.
تب دِنگی چیست؟
تب دنگی نوعی عفونت ویروسی منتقل‌شونده با نیش پشه است. ویروس آن از خانواده Flavivirus بوده و چهار نوع متفاوت دارد. وقتی پشهٔ آلوده شخصی را می‌گزد، ویروس وارد جریان خون شده و علائمی شبیه آنفلوآنزا اما شدیدتر ایجاد می‌کند.
علائم اولیه و هشداردهنده
نشانه‌های تب دنگی معمولاً چند روز پس از گزش ظاهر می‌شوند و شامل موارد زیر هستند:
- تب بالا و ناگهانی
- درد شدید در عضلات و پشت چشم
- سردرد ضرباندار
- تهوع و بی‌اشتهایی
- بثورات پوستی شبیه سرخک
در برخی بیماران، این علائم به مرحلهٔ خطرناکی به نام دنگی هموراژیک می‌رسند که می‌تواند باعث خون‌ریزی داخلی و افت فشار شود و نیاز به تزریق و بستری دارد.
چرا تب دِنگی در ایران مهم شده است؟
با افزایش سفرهای بین‌المللی به کشورهای جنوب شرق آسیا و همچنین افزایش دمای مناطق جنوبی ایران، احتمال حضور پشه‌های ناقل بیشتر شده است. استان‌های هرمزگان، بوشهر و سیستان‌و‌بلوچستان در سال‌های اخیر گزارش‌هایی از موارد مشکوک داشته‌اند.
در نتیجه آگاهی مردم و تشخیص سریع توسط متخصصان بیماری‌های عفونی اهمیت حیاتی دارد.
تشخیص تب دنگی
تشخیص تنها بر اساس علائم نیست. پزشک متخصص عفونی معمولاً دستور آزمایش‌های زیر را می‌دهد:
- تست PCR یا ELISA برای تشخیص ویروس در خون
- بررسی پلاکت و هماتوکریت برای تشخیص خون‌ریزی داخلی
- ارزیابی عملکرد کبد و کلیه
عدم مراجعه به پزشک و تلاش برای درمان خودسرانه ممکن است باعث وخامت وضعیت یا گسترش عفونت در بدن شود.
روش‌های درمان
در حال حاضر درمان اختصاصی ضدویروس برای تب دنگی وجود ندارد، اما مراقبت‌های حمایتی در مرحلهٔ اولیه تأثیر چشمگیری در بهبودی دارند:
- تنظیم دمای بدن با مایعات و استراحت کافی
- تجویز داروهای تب‌بر مناسب (غیر از آسپرین و ایبوپروفن)
- پایش پلاکت و علائم حیاتی در بیمار
- تزریقات و مایع‌درمانی در بیمارستان در موارد شدید
راه‌های پیشگیری
پیشگیری از گزش پشه Aedes کلید اصلی است:
- استفاده از پشه‌بند و مواد دافع حشرات
- حذف منابع آب ساکن در خانه و حیاط
- نصب توری در پنجره‌ها
- پوشیدن لباس آستین‌بلند در مناطق گرمسیری
- بررسی و پایش سلامت بعد از سفرهای خارجی
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر در یکی از مناطق جنوبی ایران زندگی می‌کنید یا به کشورهایی مانند تایلند، مالزی یا هند سفر داشته‌اید و با تب و درد بدن بازگشته‌اید، مراجعه سریع به متخصص بیماری‌های عفونی و گرمسیری حیاتی است. درمان زودهنگام تفاوت میان بهبود کامل و بستری طولانی‌مدت را رقم می‌زند.
دکتر افسانه کفاش
از متخصصان با‌تجربه در زمینهٔ بیماری‌های عفونی و گرمسیری هستند که با سال‌ها فعالیت بالینی، بیماران مبتلا به بیماری‌های نوپدید و وارداتی مانند تب دنگی، مالاریا و تب خال جوشی را با جدیدترین راهکارهای علمی درمان می‌کنند.
nobaan.com/dr/4558